Effecten van klimaatopwarming en verstedelijking op plantenkeuze¹

Ondertussen twijfelt er niemand meer aan: Het klimaat is aan het veranderen. Ook het gematigd gebied van Europa waar wij wonen, wordt warmer. De verwachting is dat:

• onze winters natter zullen zijn
• de zomers meer hittegolven zullen kennen
• er vaker periodes zullen zijn met extreme droogte
• of het andere uiterste, periodes met erg veel regenval.

Dat heeft natuurlijk allemaal een invloed op de ontwikkeling van planten, zowel in natuurlijke gebieden als in aangelegde stukken groen, en – hoe kan het ook anders – op het commerciële aanbod van planten. In Nederland is er dan ook onderzoek² gedaan naar de invloed van klimaatverandering op het assortiment van kwekerijen.  Hier volgen een paar interessante bevindingen.

1Gebaseerd op de Engelse tekst van Marco Hoffman 'Interesting research projects on perennials in The Netherlands'

2Onderzoek uitgevoerd door Wageningen UR / Applied Plant Research

 Asphodeline lutea

• Vandaag vindt men soorten in de handel zoals Acanthus mollis en Asphodeline lutea, die pakweg 50 jaar geleden hier niet gekweekt werden wegens 'niet winterhard genoeg'. We kunnen verwachten dat het aanbod aan Mediterrane en zuidelijke planten in de toekomst alleen maar zal blijven toenemen.

• Voor een aantal soorten zullen de winters de komende jaren mogelijk niet koud genoeg zijn, waardoor hun normale proces om in winterrust te gaan (en ook om er weer uit te komen) verstoord raakt. In het ergste geval kan dit de doodsteek betekenen voor zo'n plant.

• De opwarming van het klimaat is meer uitgesproken in verstedelijkte gebieden dan op het platteland. In steden zien we hoe de zogenaamde minder winterharde soorten zelfs spontaan beginnen opduiken. Denk maar aan Cymbalaria muralis en Nepeta racemosa.

Bekende 'nieuwkomer' is Verbena bonariensis

• Toch moeten wij voorzichtig blijven met onze plantenkeuze. De winter van 2011-2012 ligt nog vers in het geheugen. Die was behoorlijk streng en kende geen genade. Ook in toekomende winters kunnen temperaturen diep en lang onder nul duiken.
• Onze zomers zullen droger worden, waardoor droogteresistente soorten in het voordeel zijn (Lavendel, Caryopteris, Helianthemum …). Dit is nog meer het geval in verstedelijkte gebieden waar het water amper kans krijgt om in de bodem te dringen.
• Onze winters zullen natter worden. Niet zo goed voor diezelfde droogteliefhebbers van hierboven. Zij haten immers nattigheid, zeker in combinatie met koude.
• Wij zullen vaker te maken krijgen met extreme weersomstandigheden (droogte, felle regenbuien, stormen, temperatuurschommelingen). Dit geeft groeikrachtige, robuuste soorten zeker een concurrentievoordeel, terwijl soorten die van specifieke groeiomstandigheden houden het moeilijker zullen krijgen.

Sporobolus heterolepis: goed bestand tegen zowel droogte als nat

Conclusie

Tezamen met de nieuwe klimatologische omstandigheden zullen er ook nieuwe ziekten en plagen de kop op steken. Hoeveel en welke is moeilijk te voorspellen. Om de risico's tot een minimum te beperken, volgen hier enkele tips:

• Gebruik een waaier aan soorten, waardoor het risico op uitval gespreid wordt. Bovendien, hoe meer variatie er in een beplanting zit, hoe stabieler het hele systeem is en hoe groter de weerstand tegen mogelijke aanvallen.
• Kleine struiken en vaste planten zijn goedkoper en gemakkelijker om eventueel te vervangen dan een waardevolle boom. Hiermee kan je dus al eens een risico nemen.
• Mits goede voorbereiding blijken aanplantingen met vaste planten heel kostenefficiënt. Bovendien is er een aanzienlijk assortiment voorhanden, waaronder veel planten die sterk zijn en maar weinig onderhoud vragen. Vraag raad aan uw kweker, zodat u niet steeds met dezelfde plantensoorten aan de slag moet.
• Steeds meer gemeenten beginnen vaste planten naar waarde te schatten. Het begint vaak met de inrichting van een rondpunt, en als dit een succes blijkt worden ook andere plaatsen kleurrijker gemaakt met behulp van vaste planten. Ga eens kijken in andere gemeenten of vraag uw kweker om referenties.