Helianthemum
Cistaceae
+32 52 33 73 15
Jan Spruyt-Van der Jeugd bvba
Mostenveld 30
9255 Buggenhout
België
Cistaceae
Helianthemum of Zonneroosje is een uitstekende bodembedekker voor de droge en zonnige tuin.
Het is een sterke groeier in zijn natuurlijke biotoop: de (sub)alpiene kalkweilanden en mediterrane kuststreek.
Deze maand vertellen we je graag alles over deze plant met bloemkleuren in wit, geel, oranje, roze of rood.
Helianthemum komt van het Griekse helios wat zon betekent en anthemom dat staat voor bloem. Dit verwijst naar de bloemen die enkel openen in fel zonlicht.
Het geslacht behoort tot de familie van Cistaceae, een kleine familie die onder de orde van de Malvales valt.
Binnen de Zonneroosjesfamilie vinden we een tiental geslachten terug van meestal heesters of dwergheesters. Planten uit deze familie groeien graag op zanderige, kalkrijke gronden en hebben hun ‘hotspot’ rond de Middellandse Zee.
Er zijn een 100-tal soorten Helianthemum, voorkomend van Amerika tot Europa, Noord-Afrika en Azië. Het blad is vaak grijsgroen en behaard. De tegenoverstaande bladeren zijn meestal bladhoudend. De behaarde bloeistengels sterven af na vruchtzetting en de niet-bloeiende stengels leven meerdere jaren en worden ietwat houtig. De bloemen verschijnen van mei tot september. De samenstelling bestaat uit 5 ongelijke kelkblaadjes langs de buitenzijde en 5 even grote kroonblaadjes langs de binnenzijde met talrijke meeldraden en 1 vruchtbeginsel met stijl en stempel. De bloemen staan samen in trosjes.
Detail van Helianthemum ‘The Bride’. 1: de nog gesloten bloemknoppen in tros bij elkaar. 2: onderaan de bloem zie je de ongelijke kelkblaadjes. 3: talrijke meeldraden vormen een geel hartje. 4: de kroonblaadjes zijn bij deze cultivar wit. Foto genomen 13/05/20.
Na de bloem verschijnt een doosvrucht. Bij Helianthemum springt deze open in drie delen en ze bevat veel zaad. Dit zaad is met minder dan 1 jaar houdbaar, kortlevend.
Helianthemum is een chamaefyt of dwergstruik: de plant heeft zijn overwinteringsknoppen net boven de grond.
H. nummularium in Jans tuin. Je ziet duidelijk de houtige stengels. Foto genomen 13/05/20.
De meeste hybriden op de markt (en zo ook de planten die wij aanbieden) zijn kruisingen tussen Helianthemum apenninum en nummularium.
Helianthemum apenninum of wit zonneroosje is een plant uit Europa en Klein-Azië. De soort groeit op kalkgraslanden in het Middellandse Zeegebied. Wortels kunnen tot 90cm diep reiken. De 30cm hoge plant heeft een grijzig-wit behaard blad en witte bloemen met een geel hart.
De soortnaam verwijst naar de plant zijn natuurlijke verspreidingsgebied: de Apennijnen. De plant bloeit in mei en juli. Sporadisch tref je hem aan in België maar alleen in de Maasvallei. De plant is in Wallonië oorspronkelijk inheems.*
Helianthemum nummularium of geel zonneroosje heeft grijsgroen blad met stipulen of steunblaadjes.
De bloemen zijn geel en de soort wordt 40cm. Ook deze plant groeit in Europa en Klein-Azië.
De plant is vrij zeldzaam in Vlaanderen, maar wel oorspronkelijk inheems, net als in Wallonië.*
Op het puintuinmuurtje bij Jan staat al zeker 20 jaar deze Helianthemum te pronken. Foto genomen 13/05/20.
Helianthemum 'Amabile Plenum' is een karmijnrode, dubbelbloemige cultivar. Deze bereikt een hoogte van 20cm.
Helianthemum ’Amabile Plenum’.
Roze-rode bloemen met een oranje-geel hart en grijzig groen blad, dat typeert Helianthemum 'Ben Hope'.
Helianthemum 'Ben Hope'.
Helianthemum 'Golden Queen' lijkt op H. nummularium maar is bloeirijker en helder geel.
Helianthemum ‘Golden Queen’.
Helianthemum 'Henfield Brilliant' hebben we aangeplant in het puintuintje op de kwekerij. De helder oranje bloemen geven heel mooi op in de zon.
Helianthemum 'Lawrenson's Pink' is de meest roze cultivar in ons assortiment.
Helianthemum 'Lawrenson's Pink'.
Helianthemum 'Mette' is een rode cultivar waarvan de kleur vervaagt naar de randen toe.
Helianthemum 'Mette'
Een spierwitte cultivar met grijs blad is Helianthemum 'The Bride'.
Helianthemum 'The Bride'.
Tot slot hebben we nog Helianthemum 'Wisley Primrose'. Deze cultivar is geel en wordt 20cm hoog.
Helianthemum 'Wisley Primrose’.
Op de juiste standplaats zal Helianthemum jaren meegaan en geen enkel spoor van ziekte vertonen.
Geef de plant een voedselarme, droge en goed gedraineerde stenige ondergrond in volle zon.
Geen meststof geven is dus de boodschap, eventueel wel wat kalk.
Tot -10°C verdraagt de plant zeker.
Op koude, zware gronden zal Helianthemum veel gevoeliger zijn voor vorst dan op lichte zandgronden. **
In de natuur is Helianthemum vooral te vinden in kalkgrasland.
Kalkgrasland is een biotoop met zeer soortenrijke beplanting, veelal lage planten. De gronden van deze biotoop zijn droog, voedselarm en kalkrijk. Het grondwater zit diep en is niet beschikbaar voor de planten.
In Vlaanderen is origineel kalkgrasland uiterst zeldzaam en enkel terug te vinden in de Voerstreek.
Voor bepaalde planten uit de kalkgraslanden (waaronder Helianthemum) zijn jonge kalkrijke duinlandschappen een alternatief. Zo komt H. nummularium in Vlaanderen (zeldzaam) voor in de duinen langs de kust alsook aan de rivierduinen van de Maasvallei (zeer zeldzaam).
Knip de plant na de bloei kort terug: neem met een hand de bovenste delen van de plant en knip tot een hand breed terug. Dit betekent dat je (uitgebloeide) bloemen en het grootste deel van het blad wegknipt. Er vormen zich dan nieuwe, frisse scheuten.
Voor de puintuin is Helianthemum de uitgelezen plant. In onze puintuin border op de kwekerij plaatsten wij de plant in combinatie met Aurinia saxatilis ‘Goldkugel’, Gypsophila repens, Euphorbia myrsinites, Hieracium pilosella en vele andere.
Ook in de tuinen van Beth Chatto (Colchester, Essex, UK) kan je mooie combinaties voor de droge tuin terugvinden.
Zij combineert Helianthemum met Euphorbia myrsinites, Ballota en Santolina. Als hogere structuren gebruikt ze Cynara en Ferula.
Wij hebben onze puintuin als volgt aangelegd:
Het voordeel van een dergelijk substraat is dat onkruiden het hier uitermate moeilijk gaan krijgen. De inheemse onkruiden die toch kiemen, worden overgroeid door de puintuinplanten. Op deze manier zal het onderhoud zich tot een minimum beperken.
Helianthemum ‘Henfield Brilliant’ in onze puintuin. Foto genomen mei 2019.
©
* Gebruikte bron: Van Landuyt W., Hoste I., Vanhecke L., Van den Bremt P. Vercruysse W. & De Beer D. (red.) 2006. Atlas van de Flora van Vlaanderen en het Brussels gewest. Nationale Plantentuin en het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek i.s.m. Flo.Wer vzw.
** Gebruikte bron: CHATTO, B., & MAAS, A. (1987). De Droge Tuin (Vol. uitgave 1987). Beukenlaan 20, 3741 BP Baarn : Uitgeverij Hollandia BV.
Alle foto’s afkomstig van kwe kerij Jan Spruyt – Van der Jeugd, tenzij anders vermeld.