Baptisia

Fabaceae

Beschrijving

Nog bij velen niet zo bekend, maar toch wel echt de moeite om in de tuin te hebben: Baptisia.
Baptisia is een geslacht uit Noord-Amerika met 17 soorten vaste planten die bossig groeien en tot twee meter hoog kunnen worden.
Deze robuuste planten zijn taai en sterk, maar groeien traag. De cultivars zijn hierdoor niet goedkoop.
Geef ze dus de nodige tijd en je zal verrukt zijn door de prachtige bloeiwijze en sierlijkheid van dit geslacht. Bovendien hebben we hier te maken met heel langlevende planten die tientallen jaren meegaan.

Het geslacht wordt soms al eens vergeleken met Lupinus, dankzij de lange bloemtrossen. Maar in tegenstelling tot Lupinus is Baptisia ijzersterk en verdraagt de soort zonder enig probleem moeilijkere situaties zoals langdurige droogte en brandende zon.

Baptisia is afgeleid van ‘bapto’ wat kleuren betekent. De plant B. tinctoria werd door onder andere de Cherokee indianen als (minder goede) vervanger gebruikt voor Indigofera om stoffen te kleuren.

De plant schiet uit in de lente met een asperge-achtige groeiwijze maar al snel vertakken de geribde, haarloze stengels en komt de sierlijke habitus tevoorschijn. Onderaan zijn vaak donkere bladschedes op te merken.

Dankzij de diep wortelende en enorm sterke wortels, is deze plant erg resistent tegen droogte. Dit wordt ook al aangegeven door het blad: de alternerende, driedelige bladeren zijn blauwig groen en hebben een fijn waslaagje dat hen tegen felle zon en overmatige verdamping beschermt. Het blad is vaak zittend maar ook geregeld gesteeld. Elk deelblaadje is lancetvormig.

In detail zie je hier het driedelige blad. Elk deelblaadje is lancetvormig. Foto genomen 21/05.

Net als andere leden van de Fabaceae of vlinderbloemigen, is ook de bloem van Baptisia zeer typerend.
De vijf kroonbladen zijn omgevormd tot 1 vlag, 2 zwaarden en een kiel. De bloemen staan in een eindstandige tros.
Na de bloem worden peulen gevormd waarin het zaad zich bevindt.

1 vlag (1), 2 zwaarden (2) en een kiel (2 vergroeide kroonblaadjes, op de foto nog verstopt tussen de zwaarden) als typerend kenmerk voor vlinderbloemigen. Foto genomen 21/05.

Baptisia kan je van nature terugvinden op veelal zanderige en schrale gronden, in droge woodlanden en de prairievelden van Noord-Amerika. Baptisia australis is de soort die het meest gecultiveerd wordt en deze durft al eens op eerder vochtige gronden groeien. Baptisia alba daarentegen moet zeer droog staan.

Baptisia australis 'Starlite Prairieblues' bij ons op een zonnige en droge plek in de menggrasprairie. Foto genomen 21/05.

Baptisia alba is een soort die in de lichtrijke bossen van Tennessee, North Carolina en Florida groeit en tot 2 meter bereikt. De blauwgroene bladeren, donkerbruine stengels en witte bloemen met donkerpaarse basis zijn kenmerkend. Bij de soort groeien de bloemtrossen rechtopgaand, bij de ‘Pendula’ hangen deze naar beneden. De soort is ideaal voor heel droge, arme ondergronden.

Donkere stengels en een witte bloeiwijze. Kenmerken van Baptisia alba.

Baptisia australis is de soort waarvan ondertussen vele cultivars/kruisingen bestaan.
De soort wordt tot anderhalve meter hoog en heeft gegroepeerde stengels met bleek mauve tot donkerblauwe bloemen (crème keel). De soort groeit op iets rijkere bosgronden en langs rivieroevers in Pennsylvania en North Carolina.

Baptisia 'Dutch Chocolate' is een cultivar uit 2003, een eerste cultivar in ons assortiment van de hand van Hans Hansen. Hij staat aan het hoofd van het kweekprogramma voor Walter Gardens Hybridizers uit Michigan, een van de grootste kwekerijen die pluggen en nieuwe rassen produceren in Noord-Amerika. 
Hans is de bedenker van de Baptisia DECADENCE®- serie waaronder niet alleen ‘Dutch Chocolate’ valt maar ook de ‘Lemon Meringue’. ‘Dutch Chocolate’ heeft als zaadouder B. australis minor en als stuifmeel gever werd B. sphaerocarpa gebruikt.
Ondertussen bestaat er reeds een verbeterde versie, Baptisia ‘Dark Chocolate’.
Deze hebben wij nog niet in assortiment, maar de verbetering zit vooral in de langere bloemtrossen die boven het blad komen en dus sierlijker zijn.

Baptisia ‘Dutch Chocolate’.

Baptisia australis 'Twilight Prairieblues' en 'Starlite Prairieblues' zijn er gekomen dankzij het prachtige werk van Dr. Jim Ault. Hij is momenteel hoofd van het onderzoeksteam van de Chicago Botanical Garden en buiten de PRAIRIEBLUES® serie is hij ook de bezieler van de Echinacea MEADOWBRITE® serie.
Beide Baptisia zijn erg bloeirijk, de 'Twilight Prairieblues' met violet-gele bloemen en de 'Starlite Prairieblues' met eerder blauwe bloeiwijze en een hint van geel aan de basis.

Baptisia australis 'Starlite Prairieblues'.

Baptisia australis 'Twilight Prairieblues'.

In het begin van de Jaren 1990 kwam wijlen Rob Gardner, curator van de Botanical Garden of North Carolina, deze plant tegen in Mason Farm (een onderdeel van de botanische tuin en voornamelijk de proefvelden waar moederplanten gekruist worden). De ondertussen alom geprezen ‘Purple Smoke’ had als enige B. australis zaailing in het veld een stengel in dezelfde houtskool kleur als B. alba. Dit was reden genoeg voor Rob om met de plant verder te gaan. De licht violette bloemen aan een donkere stengel zijn heel mooi.

Zeer bleke bloemen en een donkere stengel, dat zijn de kenmerken van Baptisia ‘Purple Smoke’.

Ook ‘Carolina Moonlight’ is een ontwikkeling van Rob Gardner. Deze soort kwam in 2002 op de markt en komt voort uit een kruising van B. alba en B. sphaerocarpa. Als hybride uit deze twee soorten heeft hij enorm veel groeikracht.
We herkennen de licht gele bloemen van sphaerocarpa en de donkere stengels van B. alba. Hoogte tot 140cm.
In onze proeftuinen staat deze soort prachtig te bloeien momenteel, en hij is duidelijk ook de meest forse en snelle groeier van de drie planten (de andere twee planten zijn Baptisia australis 'Starlite Prairieblues').

Statig en elegant. Baptisia ‘Carolina Moonlight’ is een mooie solitair voor de prairietuin. Foto genomen 21/05.

Net als Baptisia ‘Dutch Chocolate’, behoort ook ‘Lemon Meringue’ tot de DECADENCE® serie van Walter Gardens Hybridizers uit Michigan.
Een prachtig ras van Hans Hansen dat nagenoeg zwarte stengels heeft met heldergele bloemen. Een mooi contrast in kleuren en tot 90cm hoog.

Baptisia ‘Lemon Meringue’.

Ook Baptisia leucantha en sphaerocarpa zijn mooie soorten (niet meer in ons assortiment).
De eerste bereikt een hoogte van twee meter en heeft crème kleurige bloemen. De tweede soort is geel bloeiend, een sterke groeier en vormt ronde peulen maar is hier niet winterhard genoeg.

Ook met onze firma Spruyt Select zijn we bezig in de veredeling van Baptisia. Jan is op zoek naar elegante individuen die niet teveel en eerder grijsblauw blad maken. Zo is er bij de gewone Baptisia australis (gezaaid) enorm verschil in morfologie: sommige planten zijn erg mooi en bloeien boven het blad, andere soorten maken vooral veel blad, bloeien in het blad en groeien bijvoorbeeld scheef.
Hieronder kan je enkele foto’s zien van Baptisia-cultivars in progressie.

Een kleine en elegante vorm van B. australis, nog in volle opvolging. Foto genomen 21/05.

Een kleine en meer gedrongen vorm van Baptisia met merkbaar fijnere bladeren: Baptisia australis minor.

Verzorging en standplaats

Een droge, goed gedraineerde bodem is belangrijk, deze mag zelfs lichtjes zuur zijn.
Baptisia is –eens goed geworteld- erg sterk en tolereert veel. Soorten worden uit zaad vermeerderd, maar de voorkeur gaat uit naar scheuren of stekken.
Baptisia wordt absoluut niet graag verplant. Hou hier dan ook rekening mee en kies meteen de ideale plek in jouw tuin uit.

Tips en weetjes

De wortels van Baptisia zijn ongelofelijk sterk en krachtig. Door dit stevige wortelgestel dat diep in de bodem reikt, zien we dat de plant erg goed met periodes van droogte kan omgaan.
Ze zijn zelfs zo sterk dat we er geen moederplanten van kunnen zetten in volle grond, want de tractor kan deze planten er niet terug uit rijden!

Baptisia is een goede snijbloem. Hou er rekening mee dat de bladeren naar de avond toe wat gaan hangen, maar dit zal tegen de ochtend niet meer te zien zijn. Zet de afgeknipte bloemsteel wel meteen in het water.

Baptisia is een super plant voor bijen en hommels. De foto die we als banner gebruikten, toont dit ook prima.

Geef deze plant eens een plaatsje in de tuin! 1 tot 3 planten per vierkante meter volstaat. Deze winterharde, sterke en droogte resistente plant verdient echt meer aandacht. Hij zal op de juiste standplaats niet teleurstellen en is mooi in combinatie met Camassia, Aquilegia en Amsonia en lage bodembedekkers.

Assortiment

Bronnen

©

Alle foto’s afkomstig van kwekerij Jan Spruyt – Van der Jeugd, tenzij anders vermeld.