Euphorbia
Euphorbiaceae
+32 52 33 73 15
Jan Spruyt-Van der Jeugd bvba
Mostenveld 30
9255 Buggenhout
België
Euphorbiaceae
Planten met een mooi silhouet, een leuke herfstverkleuring, bladhoudend karakter of frisse lente verschijning… het geslacht Euphorbia heeft voor elke gewenste eigenschap wel een soort in aanbod.
Het geslacht is een echte kosmopoliet, je vindt soorten over de hele wereld terug.
De geslachtsnaam stamt van Euphorbos, een geneesheer die leefde in de Klassieke Oudheid.
Hij wist dat het sap van sommige soorten een reinigende werking heeft.
Dit verklaart ook de Engelse volksnaam 'Spurge'. Dit afgeleide van ‘to purge’ betekent in het Engels ‘reinigen’.
Omdat het sap van bijna alle soorten echter heel erg giftig is, noemen we de plant bij ons wolfsmelk. Vroeger werd de wolf als symbool voor de duivel gebruikt.
Het geslacht telt ongeveer 2300 soorten, uiteenlopend van eenjarige planten tot struiken en zelfs cactusachtige verschijningen.
Zoek bijvoorbeeld eens een foto van Euphorbia virosa en je zal verbaasd zijn dat deze plant nauw verwant is met bijvoorbeeld Euphorbia cyparissias.
In de woestijn en (semi) aride gebieden komen vooral de succulente soorten voor. In duingebieden zie je struikachtige Euphorbia's. Soorten die van meer schaduw en vruchtbare bodems houden, groeien van nature in gematigde bossen, waar ze met hun groeikracht hele gebieden kunnen koloniseren.
Euphorbia characias subsp. wulfenii. Close-up van het blad (1) en de schutbladen (2).
Over de melkachtige stof die vrijkomt wanneer delen van de plant gekneusd worden, hebben we hierboven al gesproken. Deze 'latex' is giftig bij inname en kan aanleiding geven tot ernstige huidirritatie, zeker in combinatie met zonlicht. Zorg ervoor dat het melksap nooit in de ogen of een open wonde komt!
Ook de gedroogde plantendelen zijn giftig. In tegenstelling tot koeien en paarden, blijken geiten vaak immuun te zijn tegen het gif.
Echter, het gif kan via de melk van de geiten wel nog steeds schade veroorzaken bij de mens.
Een tweede kenmerk is hun merkwaardige bloeiwijze. Bij Euphorbia is dit een cyathium of schijnbloem. De schijnbloem heeft enkele kelkbladen die de echte vrouwelijke bloem (een exemplaar) en enkele mannelijke bloemen (meerdere, gereduceerd tot een enkele meeldraad) omvatten. Rond de kelkbladen zit het involucrum of schutblad. Het zijn deze schutbladen die de opvallende geelgroene (soms oranje) kleur hebben.
Rond de meeldraden zitten honingklieren.
De bloeiwijze van Euphorbia amygdaloides var. robbiae met de vrouwelijke bloem in het midden (1) en de meeldraden errond (2). De kelkbladen (3) staan rondom de effectieve bloemen. De schutbladen (4) omsluiten het geheel.
De vrucht van Euphorbia is een driedelige kluisvrucht. De drie kluizen springen los en zo verspreidt het zaad zich in de omgeving.
Euphorbia is een echte ‘wandelplant’: hij zaait zich uit en zal nakomelingen produceren die zo doorheen de tuinborder ‘wandelen’.
Een zaailing van E. characias subsp. wulfenii op een muurtje in de tuin van Jan. Dit toont aan dat de plant zich doorheen de border kan verplaatsen en dat deze soort erg schrale bodems, zelfs muurtjes als zijn thuis beschouwd. Foto genomen 12/02/20.
E. amygdaloides of amandelwolfsmelk is een groenblijvende soort met geelgroene bloeiwijze in april-mei. De plant zijn natuurlijke biotoop is loofbos met vochtige, kalkrijke ondergrond die humus bevat. De soort komt voor in Europa en Azië.
De bloemen bloeien op tweejarige stengels: het eerste jaar groeit de stengel, zonder bloemen te dragen. Het tweede jaar vormt hij de bloeiwijze. Knip de oude bloei na de winter weg zodat nieuwe stengels voldoende ruimte en licht hebben om uit te schieten.
Bij Euphorbia amygdaloides 'Purpurea' is het blad rood-purper, de bloeiwijze groengeel. ‘Purpurea’ kan best toegepast worden in een woodland situatie met vochtige bodem in halfschaduw.
Euphorbia amygdaloides var. robbiae is bij uitstek geschikt als bodembedekker in droge schaduw. Het blad is blinkend donkergroen, de bloeiwijze geelgroen.
Euphorbia amygdaloides var. robbiae op een droge helling in de schaduw van enkele meerstammigen.
Mooie solitaire Euphorbia’s voor een zonnige border zijn E. characias. Deze bladhoudende soort is oersterk en kan zonder probleem langere periodes van droogte aan. E. characias is tevens bestand tegen een hoog zoutgehalte in de bodem. Lage temperaturen kunnen een rode tint in het blad veroorzaken.
Ook deze soort bloeit op tweejarige stengels, dus hierbij geldt dezelfde snoei als bij E. amygdaloides.
We hebben verschillende cultivars in ons assortiment. 'Black Pearl' valt op dankzij de zwarte vlekjes op de bloeiwijze en bereikt 80cm.
Euphorbia characias 'Black Pearl'
'Burrow Silver' heeft een geelgroen gepanacheerd blad en blijft iets lager.
‘Purple and Gold’ heeft een purperrood blad met gele bloeiwijze en wordt 80cm.
REDWING® is een lage soort van maar 40cm.
Euphorbia characias SILVER SWAN ® (= 'Wilcott' PBR) is een cultivar die met kwekersrecht beschermd is, onder het beheer van Plantipp B.V. en valt op omdat de volledige plant wit en grijsgroen gepanacheerd is.
Euphorbia characias SILVER SWAN ® (= 'Wilcott' PBR)
'Velvet Ruby' is een cultivar met purper blad en tot slot hebben we ook de ondersoort Euphorbia characias subsp. wulfenii die van nature voorkomt van Zuid Frankrijk tot Klein Azië. Deze hoge ondersoort heeft een opvallende bloeiwijze in heldergeel en een groengrijs blad.
Euphorbia characias subsp. wulfenii in de tuin van Jan. Foto genomen 13/02/20.
E. cyparissias staat bij ons gekend als cypreswolfsmelk. De soort heeft zijn naam niet gestolen: de zeer fijne bladeren lijken op naalden en de plant heeft iets weg van een klein naaldboompje.
Het blad heeft een blauwige schijn. De plant blijft laag (40cm) en is een prima (woekerende) bodembedekker. De wortelstokken kruipen snel verder dus kies een plekje waar hij vrij zijn gang mag gaan. De plant bloeit in april-mei , de schutbladen zijn geel maar verkleuren oranje in de herfst. Geef de plant een droge, ietwat voedselrijke bodem.
Naast deze soort hebben wij ook 1 cultivar in assortiment: ‘Clarice Howard’. Dit ras blijft compacter met een 25cm.
De zeer fijne blaadjes van Euphorbia cyparissias ‘Clarice Howard’ lijken op naalden.
E. griffithii komt uit Bhutan, Tibet en Zuidwest China. De stengels zijn roodachtig, het blad is donkergroen met een rode middennerf en deze verkleuren roodgeel naar de herfst toe. De soort is bladverliezend en is vooral geliefd omwille van de helder oranjerode bloeiwijze.
‘Beauty Orange’ is een cultivar van 90cm. ‘Dixter’ is erg geliefd omdat dit ras minder sterk groeit, maar hierdoor beter toepasbaar is in kleinere tuinborders. ‘Fireglow’ is erg sterk en fors.
Alle cultivars vertonen (zeer licht) woekerend gedrag.
Euphorbia griffithi ‘Dixter’.
Euphorbia lathyris of mollenplant wordt ook wel kruisbladige wolfsmelk genoemd.
De soort komt van nature voor in België en Nederland. De bladeren staan in paren kruisgewijs op de stengel. De bloeiwijze is een losse schijnbloem. In ons klimaat is de soort eerder tweejarig. De plant heeft de naam om mollen te verdrijven. Dit kunnen wij – na aanplant in onze borders – niet bevestigen.
Euphorbia martinii (x) is een natuurlijke kruising tussen E. amygdaloides en E. characias. De soort is in Frankrijk gevonden. De gele bloeiwijze heeft een rood oog, de soort is bladhoudend en staat graag beschut, goed gedraineerd en in volle zon.
Net als zijn ouder E. characias is het een heel statige plant.
'Ascot Rainbow' PBR heeft een AGM = RHS Award of Garden Merit gewonnen en heeft een gepanacheerd blad.
'Baby Charm' heeft purper in het blad.
Euphorbia martinii (x) 'Ascot Rainbow'.
Euphorbia myrsinites is een succulente soort die van nature te vinden is in Italië, de Balkan en Turkije.
In ons assortiment is dit een duidelijk buitenbeentje. De schubachtige bladeren staan spiraalsgewijs ingeplant en zijn blauwgroen van kleur. Op het einde van deze slangachtige stengels, bezet met bladeren, komen de bloeiwijzen tevoorschijn in de lente. De plant is allelopathisch. Dit betekent dat hij bepaalde chemische stoffen zal uitscheiden waardoor hij in zijn directe omgeving andere plantengroei kan vermijden. De plant kreeg ook een RHS Award of Garden Merit. Hij bereikt maximaal 30cm en is geschikt voor een rotstuin, kleine border of plantenbak.
Uitstekend geschikt voor droge en schrale zandbodems of stenige plaatsen in volle zon.
In bepaalde staten van Amerika (o.a. Utah, Oregon, Colorado) is de soort opgelijst als invasieve exoot.
Twee foto’s van Euphorbia myrsinites vanuit onze puintuin met op de bovenste foto de witbloeiende Iberis sempervirens ‘Weisser Zwerg’.
Euphorbia palustris of moeraswolfsmelk groeit langs waterkanten in Eurazië. De plant vormt een dikke stengel waarop lancetvormige bladeren zitten. Bloei is te zien in mei-juni. De soort prefereert eerder vochtige en voedselrijke bodems maar verdraagt ook (tijdelijk) drogere ondergrond.
'Walenburg's Glorie' is een heel sterke cultivar die tot 120cm bereikt.
Euphorbia palustris ‘Walenburg’s Glorie’ in de voortuin van Jan.
E. polychroma groeit symmetrisch en komt van nature voor in centraal Europa, Turkije en Oekraïne.
Geef de plant bij voorkeur een kalkrijke bodem en een zonnige plaats.
Tot slot hebben we nog Euphorbia schillingii, een Nepalese soort die een hoogte van 100cm bereikt.
Het blad is bleekgroen, de nerven zijn wit en de bloemen zijn heldergeel. Geef de plant een rijke, vochtige bodem in halfschaduw. Het voordeel van deze soort is dat hij niet woekert via uitlopers.
Schillingii kreeg ook de RHS Award of Garden Merit.
Zoals we reeds aanhaalden, hebben de verschillende Euphorbia’s niet dezelfde groeiomstandigheden nodig. Het natuurlijke verspreidingsgebied is erg uiteenlopend (woodland, duinen, maquis – garrigue, stenige ondergronden,…).
Op de juiste plaats geplant zal Euphorbia lang leven en een meerwaarde zijn voor de border.
Weet dat alle soorten gemakkelijk zaad produceren, maar niet altijd soortecht terugkomen.
Ze kruisen ook onderling wat wel eens voor een verrassing kan zorgen.
Soorten zoals E. polychroma kan je scheuren (de pol voorzichtig met scherp mes doorsnijden).
E. characias kan dan weer gestekt worden in lente of zomer.
Euphorbia's zijn overal ter wereld geliefd als tuinplant. In het voorjaar lichten ze de tuin op met hun fluorescerende bloeiwijzen. Ook uitgebloeid behouden ze nog lang hun vorm. Veel soorten hebben fraaie bladeren en een mooie architecturale vorm. Omdat ze van nature zowat overal voorkomen, is er voor elke tuinbodem wel een geschikte soort of cultivar.
Als je bloemstengels knipt voor bloemstukken, snij dan de stengel schuin en hou een vijftal seconden in heet water (60-80°C). Dit stelpt het ‘bloeden’ en is noodzakelijk om te voorkomen dat de stelen 'leeg bloeden'.
Je kan ze ook dichtbranden in een vlam.
Ook belangrijk om weten bij het gebruik van de plant als snijbloem: Euphorbia is gevoelig voor ethyleengas. Plaats een Euphorbia dus niet te dicht (of samen in een boeket) met appels of siervruchten.
Iedereen kent de kerstroos wel. Ook dit is een Euphorbia namelijk de E. pulcherrima.
Deze soort groeit in ons klimaat niet in de border. Je kan de plant wel binnen doorhouden. Geef de kerstroos een vruchtbare grond met voldoende organisch materiaal. Geef op het einde van de winter minder water. Zodra de bladeren afgevallen zijn, kan je de bloemstengels met de helft tot twee-derde inkorten. Geef hem vervolgens een koelplekje in huis (10°-15°C) en uit de zon, en net voldoende water om de plant in leven te houden. Op het einde van de lente verpotten en de temperatuur opvoeren tot 18°C. Nu mag de plant weer veel licht krijgen, maar liefst geen volle zon. Op deze manier kan je hem doorhouden tot de volgende kerst!
©
Alle foto’s afkomstig van kwekerij Jan Spruyt – Van der Jeugd, tenzij anders vermeld.