Luzula

Juncaceae

Beschrijving

Luzula of veldbies is een geslacht binnen de Juncaceae of russenfamilie. Deze familie van monocotylen of eenzaadlobbige planten bevat buiten Luzula ook nog Juncus (Nederlandse naam = ‘rus’, hieraan dankt de familie haar naam) en enkele andere geslachten.
Luzula heeft van op afstand wat weg van een gras, omdat de bladeren ook langwerpig, smal en lijnvormig zijn. De Cyperaceae (Carex familie), Poaceae (grassenfamilie) en Juncaceae behoren allemaal tot dezelfde orde van Poales, maar hebben dus wel elk hun eigen familie.

Het geslacht Luzula telt tientallen soorten, waarvan onze kwekerij er momenteel drie aanbiedt: L. nivea, L. sylvatica en L. pilosa.
Alle Luzula soorten maken rizomen en zijn uitstekende bodembedekkers. De meeste soorten zaaien ook (licht) uit.

Luzula groeit van nature in open woodland en komt in vele delen van Europa, de Kaukasus en Azië voor.

Luzula sylvatica doet op het eerste zicht wat grasachtig aan, maar is dus geen lid van de grassenfamilie.

Het blad van Luzula is vrij breed bij onder andere L. sylvatica en L. pilosa, maar smaller bij L. nivea.
De kleur is frisgroen tot donkergroen en blinkend. De randen van het blad zijn gewimperd (meteen een goed te maken onderscheid met Juncus). De bladeren staan in rosula of rozetten. Luzula is polvormend.

Luzula nivea, detail van het blad. De witte ‘wimpers’ aan de bladrand zijn overduidelijk. Foto genomen op 13/01/2021.

In tegenstelling tot de meeste echte grassen (Poaceae), wordt het zaad van Luzula niet hoofdzakelijk via de wind verspreid. De bloemen van Luzula zijn wat opvallender en groter van structuur en dit geldt veelal ook voor het geproduceerde zaad. Als je de open bloeiwijze van dichtbij bestudeert, vallen de verschillende onderdelen van de bloem (o.a. de meeldraden, vruchtbeginsel,..) hier duidelijk op.
Aan de basis van de bloeistengel zitten telkens twee schutbladen of bracteeën die goed lijken op de gewone bladeren. Bij L. nivea zijn deze langer dan de bloeistengel.

Luzula nivea heeft witte bloemen die in dichte clusters bij elkaar staan. De groene bladeren op de foto zijn bracteeën.

Luzula nivea of witte veldbies is meteen het buitenbeentje in het assortiment. De plant bereikt een hoogte van 40cm en bij bloei kan dit zelfs naar 80cm gaan. De bloemen zijn speciaal, want ze zijn wit in plaats van onopvallend bruin zoals bij de andere types.
L. nivea kan gebruikt worden op een eerder vochtige bodem en geeft de voorkeur aan lichte schaduw of halfzon.
De plant komt in de natuur vooral voor in de Alpen en Centraal Europa. Daar groeit L. nivea in loofbossen op vochtige leemgronden. De soort is een kensoort voor het Veldbies-Beukenbos, een bosplantengemeenschap die in Vlaanderen zeldzaam is en kenmerkend een pH van 3.0 of lager heeft.

Luzula nivea in onze eerder vochtige savanne tuin. Foto genomen in mei 2018.

Luzula pilosa ‘Igel’ of ruige veldbies is een laagblijvende cultivar van L. pilosa die 20cm hoog wordt.
De plant groeit in kleine pollen die op termijn zorgen voor een volledig gesloten mat. De eventuele uitlopers zijn beperkt en kort.
De plant groeit in Europa en Azië, er zijn ook kolonies in Siberië tot een hoogte van 2000 meter.
De bloeiwijze is bruin, deze soort is wel een windbestuiver. Het zaad bevat een mierenbroodje of elaisoom, zodat mieren dit zaad ook meenemen en het zo helpen te verspreiden.

Luzula pilosa ‘Igel’.

Luzula sylvatica of grote veldbies komt voor in Azië en het westen en zuiden van Europa. De plant vormt dikke pollen met uitlopers. De bladeren zijn breed, donkergroen, en blinkend. De bloeiwijze is bruin en het zaad bevat net als bij L. pilosa een mierenbroodje.
Luzula sylvatica groeit in loofbossen, op leemgronden met liefst een zure ondergrond die niet teveel uitdroogt.

Uit Luzula sylvatica heeft Jan Spruyt twee selecties gemaakt:

Luzula sylvatica JS® ‘Bromel’ is 25cm hoog, de bloemen bereiken een hoogte van 50cm. De planten die wij aanbieden zijn gescheurd en bieden dus garantie op een homogene partij van planten. Het zal dan wel belangrijk zijn om eventuele zaailingen te schoffelen.  Jan selecteerde deze cultivar op basis van de op Bromelia lijkende brede bladeren en bladstand.

Luzula sylvatica JS® ‘Onderbos’ is ook een eigen selectie. Deze plant blijft met zijn maximale hoogte van 25cm eerder laag en wordt ook gescheurd aangeboden.

Jonge planten van Luzula sylvatica JS® ‘Bromel’ met brede, blinkende bladeren in rozetvorm. Foto genomen op 13/01/2021.

Luzula sylvatica JS® ‘Onderbos’ is een prima bodembedekker.

Verzorging en standplaats

Alle hierboven besproken Luzula’s geven de voorkeur aan humeuze, vochtige, neutraal tot (licht) zure ondergronden. Halfschaduw van lichte boomkruinen is ideaal. Eens geworteld, verdragen ze ook tijdelijke droogte.

Luzula is bladhoudend. De plant wordt dus niet gesnoeid. Na de bloei kan je in kleine partijen Luzula de bloeistengels wegknippen en eventueel het blad aftoppen om te vermijden dat de plant een slordig uiterlijk krijgt.
Dit hoeft echter niet want het afgestorven blad vormt een prima, luchtige mulching voor de planten.

Luzula sylvatica JS® ‘Bromel’ in de tuin van Jan, op een vochtige plaats langs de oever van de vijver met bladverliezende bomen rondomrond. Foto genomen 13/01/2021.

Tips en weetjes

Luzula is mooi voor een natuurlijke border zoals de woodland tuin. Combineer L. sylvatica met Epimedium versicolor (x) 'Sulphureum' en Helleborus foetidus voor een natuurlijk effect. Luzula nivea kan je combineren met Primula sieboldii 'Queen of Whites' en Aquilegia vulgaris 'Nivea' (='Alba') voor een prachtig wit resultaat.

Assortiment

Bronnen

©

Alle foto's zijn eigendom van kwekerij Jan Spruyt - Van der Jeugd, tenzij anders vermeld.